الزام شهرداري تهران به تهيه و ارائه لايحه مديريت كاهش آوار و نخاله‌هاي ساختماني

الزام شهرداري تهران به تهيه و ارائه لايحه مديريت كاهش آوار و نخاله‌هاي ساختماني

ماده‌واحده:

شهرداري تهران موظف است ظرف مدت شش ماه از تاريخ ابلاغ اين مصوبه با لحاظ شاخص‌هاي فني، زيست‌محيطي و فرهنگي و با تأكيد بر استفاده از قابليت‌هاي بخش خصوصي و با استفاده از دستورالعمل پيشنهادي پيوست اين مصوبه نسبت به تهيه لايحه مديريت كاهش آوار و نخاله‌هاي ساختماني و بازيافت آن اقدام و جهت بررسي و تصويب به شوراي اسلامي شهر تهران ارائه نمايد.

"دستورالعمل پيشنهادي تهيه و تدوين لايحه مديريت كاهش آوار و نخاله‌هاي ساختماني" (پيوست مصوبه)

طرح مديريت كاهش آوارهاي ساختماني

1- مقدمه

با توجه به بررسي‌هاي به عمل آمده، در اين فصل دستورالعمل‌هاي مربوط به مديريت كاهش آوار در هنگام ساخت ساختمان‌ها و همچنين دستورالعمل مكان‌يابي محل‌هاي دفن آوارهاي ساختماني ارائه مي‌شود.

2- دستورالعمل مديريت كاهش آوارهاي ساختماني

مديريت آوارهاي ساختماني از طريق تلاش در راستاي كاهش منبع توليد آوارها، استفاده مجدد و بازيافت ميسر خواهد شد. اين موضوع بايد در هنگام ساخت، بهره‌برداري (از طريق استهلاك) و تخريب ساختمان مورد توجه قرار گيرد.

1-2- ساخت و بهره‌برداري

الف) طراحي

هنگام طراحي و اجراي ساختمان بايد از مصالحي استفاده شود كه در هنگام تخريب، آوار كمتري توليد شود. ساختمان‌سازي صنعتي يكي از شيوه‌هاي مؤثر در كاهش آوارهاست. موارد زير هنگام طراحي ساختمان بايد در نظر گرفته شود تا به كاهش آوارها هنگام تخريب كمك كند:

- طراحي مطابق مقررات ملي ساختمان به‌ منظور افزايش ايمني، دوام، آسايش و صرفه اقتصادي ساختمان؛

- انتخاب پلان‌هاي ساده و ابعاد پيمون شده (مدولار)؛

- محاسبه بر اساس مصالح پيش‌ساخته، پيش مخلوط شده و يا پيش برش خورده استاندارد؛

- تعيين مصالح بازيافتي و قابل بازيافت؛

- استفاده از مصالح غير خطرناك (غير سمي).

ب) انتخاب مصالح

انتخاب مصالح و فرآورده‌هاي ساختماني بايد متناسب با طراحي صورت گيرد و از مصالحي استفاده شود كه بيشترين سطح عملكردي را در شرايط اقليمي داشته باشد تا عمر ساختمان افزايش يابد.

پ) خريد مصالح

هنگام خريد مصالح رعايت موارد زير به كاهش آوارها كمك مي‌كند:

- اطمينان از كيفيت استاندارد مصالح و فرآورده‌هاي ساختماني؛

- حصول اطمينان از خريد و حمل مصالح به كارگاه به مقدار مورد نياز (و نه بيشتر)

- استفاده از چارچوب‌ها و در و پنجره پيمون شده؛

- نگهداري و انبار كردن طبق شيوه‌هاي استاندارد؛

- هماهنگي براي عودت مصالح مازاد و غيراستاندارد؛

- حمل مصالح فقط در زمان نياز، در صورت حمل مصالح درست در زمان نياز به آن‌ها به كارگاه ساخت‌ و ساز، از خرابي و هدر رفتن آن‌ها جلوگيري مي‌شود.

- كاهش ضايعات، بسته‌بندي، مصالح بايد حداقل بسته‌بندي لازم را دارا باشند. از طبق‌ها، جعبه‌ها و بسته‌هاي قابل‌ استفاده (مجدد) مواظبت به عمل آيد و تمام لوازم مربوط به بسته‌بندي و حمل به‌ منظور استفاده مجدد به فروشندگان باز گردانيده شود.

ت) اجرا

اجراي صحيح عمليات در مراحل گوناگون، از پي‌كني، ساخت فونداسيون، ديواركشي، اجراي عايق‌كاري مناسب، نصب در و پنجره، ساخت سقف تا نازك‌كاري و نماسازي، مطابق دستورالعمل‌هاي مربوط، در ميزان اثرگذاري عوامل محيطي بر بنا مؤثر است و ميزان فرسايش بنا را تعيين مي‌كند.

ث) نحوه استفاده

تراكم جمعيت در واحد سطح عاملي در شدت استهلاك و تخريب تلقي مي‌شود. زيرا با تغيير آن، علاوه بر تغيير بار وارده به كل بنا، شدت استفاده از وسايل و تأسيسات نيز تغيير مي‌يابد و از دوام آن‌ها كاسته مي‌شود.

ج) تعمير و نگهداري

تعمير و نگهداري عبارت از مجموعه كنش‌ها و فعاليت‌هايي است كه طي دوره پس از اجرا و ساخت ساختمان صورت مي‌گيرد تا مقدار خصوصيات اصلي بنا يا اجزاي ساختمان از حداقل مجاز پايين‌تر نيايد و زمان رسيدن وضعيت بنا به حداقل مجاز، كه مرحله قطعي استهلاك نيز هست، به تأخير افتد. تشخيص به هنگام و انجام دادن تعميرات لازم در مورد هر يك از اجزاي ساختمان، علاوه بر حفظ همان اجزا از امكان سرايت عوامل فرسايشي به بخش‌هاي ديگر بنا، پيشگيري مي‌كند و با جلوگيري از تأثيرگذاري عوامل فرسايشي، روند استهلاك را كندتر مي‌سازد و عمر مفيد را افزايش مي‌دهد.

2-2- مديريت آوار هنگام تخريب

هنگام تخريب ساختمان، بايد دقت كرد كه حتي‌المقدور واحدهاي مصالح ساختماني مانند آجر، موزاييك و... سالم برداشته شود تا به همان شكل قابليت استفاده مجدد داشته باشند. مصالحي هم كه خرد مي‌شوند، در محل‌هاي جداگانه نگهداري شوند تا به مراكز دفع انتقال داده شوند. روش كار به شرح زير است:

1 ـ ايجاد كردن فضا براي تفكيك آوارها

با استفاده از درها، ورق‌هاي موج‌دار فلزي و ساير قطعاتي كه بتوان از آن‌ها براي جداسازي فضاها استفاده كرد، مكان جداشده مناسبي براي نگهداري آوارها بايد در نظر گرفته شود، به‌گونه‌اي كه انتقال و خارج كردن آوارها در آن‌ها دشوار نباشد. در اين فضاها، بايد تمهيدات لازم براي جلوگيري از اختلاط مصالح و حتي‌المقدور نفوذ آب در آن‌ها به عمل آيد. آوارهاي زير را مي‌توان در يك انبار ذخيره كرد:

- آجر، لوله‌هاي سفالي و بلوك سفالي (بلوك، تيغه و فوندوله) با ملات هاي سيماني چسبيده به آن (ساير ملات‌ها بايد تراشيده شوند)

- بتن، بلوك سيماني، ملات ماسه سيمان، موزاييك، سنگ پله، لوله‌هاي سيماني

- بلوك و تيغه گچي، صفات گچي

- خاك و ملات كاه‌گل

- آسفالت و قيرگوني

- سنگ‌هاي آهكي و مرمريت

- سنگ‌هاي سيليسي مانند گرانيت

- سنگ‌دانه‌ها

- كاشي و سراميك، كاسه توالت، دستشويي

- كف‌پوش‌هاي پليمري، لوله خرطومي

- پاركت و ساير مصالح چوبي شكسته

- خرده‌شيشه و آينه

- رابيتس و ساير قطعات فلزي

2- تخريب

براي تخريب هر عضو ساختماني به روش‌هاي دستي، بايد دقت كرد كه حداقل آسيب به واحدهاي مصالح ساختماني مانند آجر، بلوك و... وارد شود. در صورتي‌كه نياز به خرد كردن عضو يا مصالح باشد، آن‌ها را به حداكثر اندازه قطعات ممكن تقسيم كرد و به محل‌هاي نگهداري انتقال داده مي‌شود.

يادآوري 1: براي ساختمان‌هايي كه داراي ارزش خاصي هستند، مانند برخي ساختمان عمومي، ساختمان‌هاي فرهنگي، آثار باستاني و... بايد مطالعات و تمهيدات جداگانه‌اي به عمل آيد.

يادآوري 2: هنگام تخريب مصالحي كه ممكن است به سلامت و بهداشت افراد و محيطي آسيب برساند (مانند آزيست و رنگ‌هاي سربي قديمي)، لازم است تمهيدات خاص به عمل آيد.

1-2 توصيه‌هاي عمومي

چنانچه هنگام تخريب، امكان برخاستن گرد و غبار وجود دارد، بايد با مرطوب كردن سطح عضو از ايجاد آن جلوگيري كرد. چنانچه در اجزاي ساختماني موادي به كار رفته است كه سلامت كارگران را به خطر مي‌اندازد، مانند رنگ‌هاي سربي، كارگران بايد از وسايل ايمني مناسب استفاده كنند.

2-2 تخليه ساختمان

پيش از شروع عمليات تخريب بايد كليه تابلوها، پرده‌ها و ميل پرده‌ها، لوازم و اسباب و اثاث ساختمان خارج گردد. چنانچه ساختمان با استفاده از موكت، پاركت و يا ساير كف‌پوش‌هاي پليمري فرش شده باشد، آن‌ها را بايد از كف جدا كرد و از محل ساختمان خارج كنند.

3ـ مراحل تخريب

بعد از تخليه ساختمان، تخريب بايد به گونه‌اي صورت گيرد كه حداقل آسيب به مصالح آن وارد شود. حتي‌المقدور مصالح به‌ دست‌آمده از تخريب را به‌ طور جداگانه تخليه و در گوشه‌اي نگهداري شود. ترتيب تخريب مي‌تواند به‌ صورت زير باشد:

- باز كردن دكورها؛

- برداشتن تأسيسات مكانيكي؛

- باز كردن لوازم بهداشتي؛

- برداشتن تأسيسات برقي؛

- باز كردن شيشه‌هاي كتيبه‌ها، درها و پنجره‌ها؛

- جدا كردن درها و پنجره‌ها از لولاها؛

- خارج كردن چارچوب‌ها، قفسه‌هاي آشپزخانه و گنجه‌هاي لباس؛

- برداشتن موزاييك‌هاي كف از بالاترين طبقه به پايين؛

- جدا كردن سنگ‌هاي كف و بدنه ديوارها و پله‌ها؛

- جدا كردن كاشي و سراميك‌هاي كف و بدنه ديوارها در صورت امكان؛

- برداشتن كليه سقف‌هاي شيرواني و مشابه در بام، حياط، پاركينگ؛

جدا كردن پوشش بام (كاشي، موزاييك، عايق رطوبتي و... و مصالح شيب‌بندي)؛

- ايجاد يك سوراخ در آخرين سقف و امتداد آن در سقف‌هاي زيري به‌ منظور تخليه مصالح. - برداشتن سقف‌ها؛

- برداشتن ديوارها.

4- انبار كردن مصالح

مصالحي كه در طول فرآيند تخريب به دست مي‌آيد، بايد به‌ صورت مجزا (بر حسب نوع) و مطابق بند 1 از هم تفكيك، انبار و در زمان مناسب به بيرون ساختمان فرستاده شود. چنانچه به علت محدوديت فضا، اين امكان وجود نداشته باشد كه تمام مصالح حاصل از تخريب در يكجا جمع‌آوري و در پايان تخريب به خارج ساختمان انتقال داده شود، مي‌توان به‌ صورت مرحله‌اي مصالح و آوارهاي تفكيك‌شده را به محل‌هاي دفع انتقال داد.

5- مصالح قابل استفاده در ساخت بناي جديد

برخي مصالح با محدوديت‌هاي ذكرشده در زير قابليت استفاده مجدد در ساخت بناي جديد را دارند:

- چنانچه ابعاد در پنجره و چارچوب سالم و مطابق اندازه آن‌ها در ساختمان جديد باشد به همان صورت قابل استفاده مجدد هستند.

- از وسايل، تجهيزات و تأسيسات مكانيكي و برقي مي‌توان در صورت سالم بودن و تأييد مشخصات آن‌ها استفاده كرد.

- شيشه‌هاي كهنه را مي‌توان به اندازه‌هاي لازم بريد و در شيشه خورهاي ساختمان جديد مورد استفاده قرار داد.

- آجر، سنگ و بلوك‌هاي كهنه به شرط اينكه از نظر ظاهري سالم باشند و داراي ويژگي‌هايي در حد مشخصات تعيين‌شده باشند، پس از تميز كردن قابل استفاده هستند. ولي بهتر است به همراه آجرهاي نو و در پشت كار از آن‌ها استفاده شود.

- شن و ماسه‌هاي قديمي را مي‌توان به همان صورت براي تسطيح كف‌ها مورد استفاده قرار داد و يا اينكه آن‌ها را شست، دانه‌بندي كرد و براي ساخت فرآورده‌هاي بتني غير سازه‌اي مصرف كرد.

- آوارهاي درهم را مي‌توان سرند كرد (با اندازه مورد نظر) و خرده مصالح زير سرند را براي تسطيح كف‌ها مورد استفاده قرار داد. بهتر است از آن‌ها در جاهايي استفاده شود كه زير و يا روي آن‌ها عايق‌كاري رطوبتي مي‌شود.

- به‌ طور كلي، مصرف مجدد نيم‌رخ‌هاي فولادي مستعمل ممنوع است، مگر اينكه بررسي‌هاي خاص بر روي آن‌ها به عمل آيد و يا اينكه مصرف آن‌ها در نقشه‌ها و مشخصات اوليه طراحي پيش‌بيني شده باشد.