پيشنهاد به دولت و مجلس شوراي اسلامي در خصوص بازنگري و رويكرد نوين در برنامه كاهش آلودگي هواي تهران

ماده‌واحده:
نظر به اهميت حفظ و ارتقاء بهداشت و سلامت عمومي آحاد مردم در قوانين و مقررات موضوعه كشور به ويژه الزامات قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و با عنايت به مفاد بندهاي دوم (2)، سوم (3) و چهارم (4) ماده هفتاد و يكم (71) قانون تشكيلات، وظايف و انتخابات شوراهاي اسلامي كشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375/3/1 و اصلاحات بعدي آن و مفاد بندهاي دوم (2) و پانزدهم (15) و تبصره چهارم ذيل بند دوم ماده پنجاه و پنجم (55) قانون شهرداري و نظر به اهميت و نقش اين برنامه در كاهش آلودگي هوا براي شهروندان بر اساس قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا مصوب 1374/11/3 مجلس شوراي اسلامي و آيين‌نامه اجرايي مرتبط مصوب 1379/6/28 هيئت وزيران و مصوبات شوراي عالي محيط‌ زيست، كميسيون زيربنايي و آيين‌نامه‌هاي اجرايي راهنمايي و رانندگي در اين خصوص و به استناد تبصره ‌يكم (1) ماده دهم (10) آيين‌نامه اجرايي تبصره هشتاد و دوم (82) قانون برنامه پنج‌ ساله دوم و ماده يك‌صد و چهارم (104) قانون برنامه پنج‌ ساله سوم و ماده شصت و دوم (62) قانون برنامه پنج‌ ساله چهارم، مباحث مرتبط در قانون مقررات ملي ساختمان خصوصاً مبحث نوزدهم (19) و هم‌چنين بر اساس سياست‌ها و راهبردهاي شوراي اسلامي شهر تهران در قالب مصوبات ابلاغي در راستاي موضوعات مرتبط با آلودگي هواي تهران، به ويژه برنامه جامع حمل‌ و نقل و ترافيك تهران ـ به مجلس شوراي اسلامي و دولت پيشنهاد مي‌نمايد الزامات قانوني و بودجه‌اي كافي و لازم را در انجام تكاليف قانوني با رعايت قوانين و مقررات موضوعه جهت بازنگري برنامه جامع كاهش آلودگي هواي شهر تهران با بهره‌گيري از شيوه‌هاي نوين برنامه‌ريزي و مبتني بر آلاينده‌ها، منابع و آثار آن و بر اساس محورهاي به شرح ذيل تمهيد و فراهم نمايد:

الف: خطوط راهنماي اصلي:

1. تنظيم برنامه زمان‌بندي 5 ساله، هماهنگ با برنامه توسعه پنجم با تعريف تكاليف و اعتبارات سالانه دستگاه‌ها.

2. تدوين و اجراي برنامه كاهش و كنترل ميزان آلاينده‌ها به ترتيب اولويت ذيل:
• بنزن(btex)
• منواكسيد كربن (co)
• ذرات معلق (pm)
• اوزون (ozone)
• اكسيد ازت (nox)
• گوگرد (soz)
• گازهاي گلخانه‌اي (ghgs)

3. ايجاد ساختار مديريتي مناسب و كارآمد در بالاترين سطوح ممكن به‌منظور ايجاد هماهنگي لازم در كليه فعاليت‌هاي كاهش آلودگي هوا

4. تعيين شاخص‌هاي هدف و هم‌چنين پايش جامع آلاينده‌ها و ترسيم روند كاهشي و يا افزايشي آنها در شهر

5. پايش و نظارت عاليه بر حسن اجراي برنامه‌ها و مسئوليت‌ها

6. ارائه گزارشات مستمر و مستدل به مردم و مسئولين طبق زمان‌بندي مشخص

7. اصلاح و رفع اشكال مستمر در مراحل عملياتي و اجرايي

ب: راهبردها:

1. كاهش انتشار آلاينده‌ها از منابع ثابت و متحرك

2. توسعه و اجراي برنامه‌هاي مديريت كيفيت هواي شهر تهران با تأكيد بر:
• توسعه حمل‌ و نقل عمومي
• بهبود و كنترل مديريت ترافيك
• اصلاح، جايگزيني و استانداردسازي انواع سوخت
• توسعه سيستم‌هاي پاك، كم‌مصرف و برقي (خودروها و موتورسيكلت‌ها)
• ساماندهي استقرار صنايع و خروج صنايع آلاينده از تهران
• به‌روز رساني استانداردها و نظارت فعاليت‌ها در مراحل توليد

3. گسترش اطلاعات كيفي هوا و آگاهي عمومي به‌منظور اشاعه الگوهاي دوستدار محيط‌زيست و آموزش به‌منظور اصلاح شيوه زندگي
در قبال هر يك از راهبردهاي فوق‌الذكر، سياست‌هاي اجرايي و به‌تبع آن عملكردهايي مدنظر است كه بر حسب پتانسيل ايجاد خطر آلاينده‌هاي مؤثر بر سلامتي انسان و مؤثر در دستيابي به اهداف كاهش گازهاي گلخانه‌اي اولويت‌بندي شده است.

ج: اقدامات اجرايي:

1: كاهش انتشار آلاينده‌ها از منابع ثابت و متحرك
كاهش انتشار آلاينده‌هاي اوليه و ثانويه و گازهاي گلخانه‌اي از منابع اصلي انتشار بر اساس سياست‌هاي اجرايي و عملكردهاي ذيل:

سياست‌هايي براي خودروهاي سبك، سنگين و اتوبوس‌ها	عملكردهايي براي خودروهاي سبك، سنگين و اتوبوس‌ها
توسعه تلفيقي و شبكه اي سيستمهاي حمل و نقل عمومي از جمله مترو، اتوبوس و brt	با تاكيد برارائه برنامه كاهش سفرهاي درون شهري
اجراي برنامه جامع ترافيك و ساماندهي محدوده‌هاي ترافيكي و پياده	ارائه مدل پايدار مديريت ناوگان حمل و نقل با همكاري ذينفعان از جمله بخش‌هاي خصوصي، تجاري، دولتي، شهرداريها و نهادهاي عمومي و مردمي و ساير موارد
اعمال مقررات سختگيرانه زيست محيطي در زمينه شماره گذاري و تردد خودروها و متورسيكلت‌ها در محدوده شهر تهران	شماره گذاري و تردد خودروها و متورسيكلت‌ها در محدوده شهر تهران مي بايد منطبق بر مقررات زيست محيطي مصوب باشد. در غير اين صورت از تردد و شماره گذاري آنها مي بايد خودداري به عمل آيد.
توسعه مراكز معاينه فني براي كليه وسائل نقليه	طراحي و توسعه برنامه‌هاي موثر و كارآمد معاينه فني براي كليه وسائل نقليه سبك و سنگين و موتورسيكلت‌ها در كاهش آلاينده‌ها و با تاكيد بر همكاري دستگاه‌هاي مرتبط
تقويت توانمندي راهور ناجا جهت كنترل و پايش آلودگي هوا و معاينه فني	طراحي و توسعه برنامه‌ها و ابزارها با تاكيد بر توسعه سيستم‌هاي هوشمند و نظارت از راه دور براي كنترل ترافيك و اعمال محدوديت‌ها
از رده خارج كردن و نوسازي مستمر سيستم حمل و نقل عمومي و خصوصي علي الخصوص خودروها، موتورسيكلت‌ها و خودروهاي سنگين	گزارش شش ماه يكبار انتشار گازهاي آلاينده ناشي از ناوگان قديمي حمل و نقل و تعداد خودروهاي خارج شده از چرخه حمل و نقل ضروري است.
ساماندهي تردد خودروهاي سنگين و ديزلي	كاهش ذرات معلق، اكسيدهاي نيتروژن و گازهاي گلخانه اي ناشي از موتورهاي ديزلي جاده اي نيازمند برنامه همكاري مديران ناوگان حمل و نقل عمومي و خصوصي براي كاهش آلاينده‌ها مي باشد. اين امر نيازمند سرمايه گذاري ملي براي اصلاح تجهيزات و يا سوخت پاكتر مي باشد.
بكارگيري سيستم‌هاي هيبريدي و برقي در حمل و نقل عمومي با تاكيد بر موتورسيكلت‌ها، اتوبوس‌هاي شركت واحد و تاكسي‌ها و سرويس‌هاي عمومي دستگاه‌ها	اين امر از طريق همكاري برنامه‌هاي ملي بهبود مستمر صنايع خودروسازي با برنامه جامع مديريت ترافيك شهر تهران با تاكيدبر دستيابي به معيارهاي كاهش انتشار وسايل نقليه موتوري جاده اي امكان پذير است. گزارش سالانه انتشار گازهاي آلاينده ناشي از ناوگان حمل و نقل ضروري است.
تدوين و بازنگري قوانين، مقررات و استانداردها	تدوين و بازنگري قوانين، مقررات و استانداردهاي مرتبط از آن جمله: - كيفيت كارايي سوخت براي كليه وسائل نقليه سبك و سنگين با شرط كاهش ذرات معلق و آلاينده‌هاي فرار آلي ضروري است. همچنين اصلاح استانداردهاي سوخت با تاكيد بر: ارتقا استاندارد يورو 2و3 در بنزين، كاهش ميزان گوگرد تا حد 20 تا 50 پي پي ام در گازوييل و توجه به گاز به عنوان يك مزيت نسبي كشور - بكارگيري سيستم‌هاي كنترلي از جمله انواع كاتاليست‌ها - بازنگري و اجراي برنامه‌هاي كنترل بخارات بنزين از مرحله توليد تا مصرف
ترغيب دولت بر خريد وسائل نقليه شخصي (خودروها و موتورسيكلت‌ها) با تكنولوژي كارآمدتر با استفاده از انگيزه‌هاي مالي	با تاكيد بر فراهم كردن انگيزه‌هاي مالي (كاهش ماليات بر فروش و تخفيفهاي ويژه) در خريداران وسائل نقليه شخصي با تكنولوژي كارآمدتر

سياست‌هايي براي وسايل نقليه موتوري غير جاده اي*	عملكردهايي براي وسايل نقليه موتوري غير جاده اي
تدوين قوانين، مقررات و استانداردهاي سوخت و بهبود موتورهاي وسايل نقليه غير جاده اي	با توجه به اين كه تاكنون مقرراتي مربوط به اين بخش از وسايل نقليه موتوري در كشور تدوين نشده است، لذا ضروري است براي كاهش سطح سولفور در بخش استانداردهاي سوخت و انتشار ناشي از منابع وسايل نقليه موتوري غير جاده اي به دليل همجواري فرودگاه‌ها و ساير منابع انتشار اين بخش در تهران از ضروريات مي باشد. اين مقررات مي تواند سهم به سزايي در كاهش ذرات معلق، اكسيد سولفور، اكسيد نيتروژن، تركيبات آلي فرار و گازهاي گلخانه اي داشته باشد.
اصلاح فني موتورها و تسريع در تغيير سوخت	كاهش ذرات معلق، اكسيد سولفور، اكسيد نيتروژن، تركيبات آلي فرار و گازهاي گلخانه اي ناشي از وسايل نقليه موتوري غير جاده اي با تاكيد بر اصلاح فني موتورها و تسريع در تغيير سوخت امكان پذير است.
همكاري با دولت براي سرمايه گذاري و اجراي معيارهاي كاهش انتشار ناشي از بهبود تجهيزات حمل و نقل ريلي	اين امر منجر به كاهش ذرات معلق و ناشي از سوخت ديزل و اكسيد نيتروژن خواهد شد. پيشنهاد مي شود صنعت حمل و نقل ريلي براي كاهش مصرف سوخت و آلاينده‌هاي منتشره از مواردي مانند دستگاه‌هاي كنترلي idling، سيسستم‌هاي اتوماتيك ويا الكترونيكي پاشش سوخت، لوكوموتيوهاي سويچرهاي الكتريكي-هيبريدي و تغيير روغن كاري ريل استفاده شود.

* وسايل نقليه موتوري غير جاده‌اي: شامل هواپيماها، تجهيزات بخش‌هاي صنعتي، معدني، ساختماني و كشاورزي، دستگاه‌هاي چمن‌زني و باغباني، لوكوموتيوها و ماشين‌هاي حركتي در پيست‌هاي موتورسواري و اسكي‌بازي و كليه مسيرهاي ناهموار جاده‌اي.

سياست‌هايي براي منابع صنعتي، بازرگاني، آموزشي و دولتي	عملكردهايي براي منابع صنعتي، بازرگاني، آموزشي و دولتي
تدوين برنامه‌هاي بهبود مستمر براي منابع صنعتي، بازرگاني و آموزشي با اتخاذ روش‌هاي انگيزه اي، الزامات اختياري و اجباري و نوآورانه در مناطق صنعتي شهر تهران	همكاري بخشهاي دولتي و شهرداري‌ها با منابع صنعتي، بازرگاني و آموزشي جهت تدوين برنامه اي مشخص براي بهبود مستمر با توجه به: - الزام به اصلاح و نوسازي تكنولوژي مورد استفاده براي كاهش انتشار جهت جلوگيري از اثرات منفي بر سلامتي و تخريب محيط زيست - شناسايي فرصت‌هايي براي تجارت نشر آلاينده‌ها براساس كنوانسيون تغيير اقليم و پروتكل كيوتو - تدوين برنامه‌هاي تشويقي در زمينه جلوگيري از آلودگي منابع ثابت با در نظر گرفتن معيارهاي اقتصادي كارآمد و توسعه بخش بازرگاني و تجاري - تدوين استانداردهاي انتشار مختص اين منبع و تنظيم استانداردهاي اجرايي براي اصلاح فرايند يا تجهيزات - مديريت انتشار از منبع با در نظر گرفتن برنامه‌هاي نوآورانه - بازنگري استراتژي سرمايه‌اي براي سيستم‌هاي مقرارتي كيفيت هوا مختص اين بخش از منابع ثابت - ساماندهي منابع ثابت و اعمال محدوديت‌هاي استقرار صنايع در شعاع 120 كيلومتري
حمايت از برنامه‌هاي بهبود مستمر	اين برنامه‌ها به دليل ارتقا تكنولوژي موجود نيازمند تسهيلات مالي و فني به روز از جمله بكارگيري سيستم‌هاي كنترلي مانند انواع فيلترها مي باشد، بنابراين از حمايت ويژه اي مي بايد برخوردار گردد. -
توسعه، ارتقا و اجراي بهترين عملكرد در سطوح مديريتي	براي كاهش آلاينده‌ها براي بهره گيري از ابزارهاي قانوني بدون خسارت‌هاي احتماي اقتصادي نيازمند مديريت ويژه در اين بخش مي باشيم تا اولويت بندي مناسبي براي بهبود در عملكرد بخش‌هاي صنعتي اعمال گردد.
تدوين و بازنگري قوانين، مقررات و استانداردهاي تلفيقي با بهبود وضعيت محيط زيست	تدوين و بازنگري كليه قوانين، مقررات و استانداردهاي صنعتي با بهبود وضعيت محيط زيست از ضروريات بوده تا در كاهش تركيبات آلي فرار، فلزات سنگين و ساير آلاينده‌ها از مرحله توليد تا مصرف دقت عمل شود و حتي فراورده‌هايي مانند پوشش‌هاي نگهدارنده صنعتي و يا ساختماني و معماري و ساير توليدات مصرفي در سطح شهر نيز نقشي در ايجاد آلودگي هوا نداشته باشند. همچنين در اصلاح استانداردهاي سوخت با تاكيد بر حذف مازوت و سوختهاي سنگين از چرخه مصرف صنايع در محدوده 120 كيلومتري تهران اقدام شود.
تدوين استراتژي مديريت بو	با توجه به اين كه بسياري از بخش‌هاي منابع ثابت در درون بافت شهري تهران و مناطق مسكوني مشغول به فعاليت مي باشند، ضروري است كه برنامه اي براي مديريت بو با همكاريب مردم و ذينفعان تدوين شده و اجرايي گردد.
پيگيري و اجراي مديريت محيط زيست	پيگيري و اجراي مديريت محيط زيست در شهرداري و قانون دولت سبز براساس برنامه چهارم توسعه دولت

سياست‌هايي براي منايع خانگي		عملكردهايي براي منابع خانگي
	تدوين برنامه كنترل و كاهش آلودگي هوا ناشي از منابع خانگي	اين امر در كاهش ذرات معلق، اكسيدهاي نيتروژن و گازهاي گلخانه‌اي موثر است كه نيازمند عزمي ملي و تدوين و يا بازنگري برنامه اي مستقل و مردم محور در امر توسعه و ارتقا منابع انرژي‌هاي پاك و كارآمد براي گرمايش و ساير موارد مي باشد.
	تدوين وتوسعه برنامه‌هاي آموزشي براي عموم در استفاده از تجهيزات كارآمد	برنامه‌هاي اطلاع رساني براي معرفي تجهيزات گرمايشي و سرمايشي كارآمد استفاده از منابع گرمايي پاك و ساير موارد ضروري است.
	همكاري با گروههاي علاقمند مردمي براي شناسايي و اجراي معيارهاي كاهش انرژي در ساختمان‌هاي جديد، پروژه‌هاي اصلاح و نوسازي بافراهم سازي مواد آموزشي، آناليز تجاري و كمكهاي فني	افزايش همكاري ساخت ساختمانهاي سبز يا رعايت طبق مبحث 19 مقررات ملي ساختمان تنها از طريق آموزش عمومي و ترغيب بخش خصوصي با استفاده از ابزارهاي انگيزشي امكان پذير است كه مي بايد مدنظر شهرداري‌ها و دولت قرار گيرد.
	استفاده از انرژي‌هاي جايگزين و تجديدپذير در ساختمان‌هاي دولتي و شهرداري‌ها	بايد پروژه‌هاي ابداعي در سطح پايلوت براي استفاده از انرژي‌هاي جايگزين و تجديد پذير در ساختمان‌هاي دولتي و شهرداري‌ها براي جلب انگيزه‌هاي عمومي از طريق نمايش منافع حاصله، راحتي استفاده، ايجاد فرصتهاي سرمايه گذاري و همكاري و ايجاد بازار فروش فراهم شود.
	ارائه نقشه‌هاي تردد حمل و نقل عمومي به ساكنين منازل و نظر خواهي عمومي	ارائه نقشه‌هايي از نحوه دسترسي‌هاي محلي براي جابجايي در سطح شهر مي تواند همكاري مردم را در توسعه و برنامه ريزي در خصوص حمل و نقل و ترافيك با تاكيد بر چارچوب بهبود كيفيت هوا جلب نمايد.

سياست‌هايي براي منايع كشاورزي	عملكردهايي براي منابع كشاورزي
تدوين برنامه كنترل و كاهش آلودگي هوا ناشي از استفاده از تجهيزات كشاورزي	اين امر در كاهش ذرات معلق، بو و آمونياك موثر است كه نيازمند تدوين و يا بازنگري برنامه اي مستقل و مردم محور در امر كاهش آلودگي هوا ناشي از عملكرددر بخش‌هايي از شهر تهران كه كشاورزي صورت مي گيرد از جمله ممنوعيت و جلوگيري از سوزاندن مزارع كشاورزي، مي باشد.

2: توسعه و اجراي برنامه‌هاي مديريت كيفيت هواي شهر تهران

تاسيس ساختارهاي مديريتي مناسب و كارآمد براي اجراي برنامه بازنگري شده	با كمك دستگاه‌هاي اطلاع رساني، مردم و بخش‌هاي كليدي انتشار آلاينده‌ها، ساختار مناسبي رابراي توسعه و اجراي مديريت تلفيقي و مشورتي تدوين و نظام مند نمايند.
توسعه و ارزيابي سامانه پايش و اطلاع رساني آلودگي هوا در شهر تهران	تلفيق آمار پيوسته آلاينده‌ها و اطلاعات مرتبط با سلامتي انسان نيازمند سامانه پايش و اطلاع رساني آلودگي هوا مي باشد كه خوشبختانه در تهران موجود است. حال با توجه به گستردگي منابع انتشار، اين سامانه نيازمند برنامه توسعه در سطح محلي، ملي و بين المللي ميباشد.

3: گسترش آگاهي عمومي به منظور اشاعه الگوهاي دوستدار محيط زيست و آموزش به منظور اصلاح شيوه زندگي

تدوين و اجراي برنامه جامع آموزش آلودگي هوا با تاكيد بر گروه‌هاي هدف و جوامع حساس به آلودگي	تدوين و اجراي برنامه جامع آموزش آلودگي هوا با تاكيد بر گروه‌هاي هدف و جوامع حساس به آلودگي با همكاري تصميم گيران و پژوهشگران در بخش‌هاي متنوع كيفيت هوا، انتشار، كاهش انتشار و ساير بخش‌ها موثر باشد.
حمايت از برنامه‌هاي آموزشي و اصلاح رفتار و شيوه زندگي توسط رسانه‌ها و جامعه مدني	حمايت از اين برنامه مي تواند نقش مهم مردم را در بهبود كيفيت هوا پررنگ نمايد.